Πώς ξαλμυρίζουμε τον μπακαλιάρο

Ο μπακαλιάρος (Merluccius merluccius, Μερλούκιος ο γνήσιος) είναι είδος ψαριού το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Μερλουκίδων. 

Έχει λεπτό και επίμηκες σώμα. Απαντάται στο βορειοανατολικό Ατλαντικό, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου και της Μαύρης θάλασσας. Το είδος είναι σημαντικό εμπορικό αλίευμα, καθώς υπολογίζεται ότι το 2011 αλιεύτηκαν 94.166 τόνοι μπακαλιάρου.

Απαντάται στις ακτές του βορειοανατολικού Ατλαντικού, από τη Νορβηγία και την Ισλανδία μέχρι τη Μαυριτανία, συμπεριλαμβανομένης της Μεσογείου και της Μαύρης θάλασσας. Στη Μαύρη θάλασσα απαντάται μόνο στις νότιες ακτές. Το είδος χωρίζεται σε δύο ξεχωριστά υποείδη, ανάλογα με την κατανομή. Το υποείδος Merluccius merluccius smiridus βρίσκεται στη Μεσόγειο και το υποείδος Merlucciuc merluccius merluccius στον Ατλαντικό.

Ο γνήσιος υγράλατος μπακαλιάρος παρασκευάζεται με ξήρανση και αλάτισμα του «ατλαντικού γάδου» (atlantic cod). Aνήκει στην οικογένεια Gadidae, στο γένος Gadus, είδος Gadus Morhua και αναφέρεται επίσης ως «γνήσιος γάδος» (true cod).

Ο νωπός «μπακαλιάρος» ή «μπακαλιαράκι» του Αιγαίου που βρίσκουμε στα ψαράδικα και στις ταβέρνες ανήκει επίσης στην οικογένεια Gadidae αλλά στο γένος, Merlangius, είδος Merlangius merlangus – ονομάζεται επίσης μερλάγκος ή νταούκι από τους ψαράδες μας. Είναι δεύτερος ξάδελφος του «γνήσιου γάδου».

To λινγκ (ling), που πουλιέται και αυτό σαν «μπακαλιάρος» δεν ανήκει στην ίδια οικογένεια με τα «μπακαλιαράκια» και τον «γνήσιο γάδο». Ανήκει στην τάξη Gadiformes, Οικογένεια Lotidae, Γένος Molva, είδος Molva Molva – άρα λινγκ και «γνήσιος γάδος» είναι τρίτα ξαδέλφια.

Ένα από τα αγαπημένα ελληνικά έθιμα είναι και ο τηγανητός μπακαλιάρος με σκορδαλιά την 25η Μαρτίου.

Ξεπλένουμε τα φιλέτα του μπακαλιάρου με πολύ νερό μέχρι να φύγει το χοντρό αλάτι με το οποίο είναι παστωμένος. Κόβουμε τον μπακαλιάρο σε κομμάτια και τον ξεπλένουμε καλά κάτω απ" την βρύση με τρεχούμενο νερό. Σε ένα βαθύ μπωλ βάζουμε άφθονο νερό και βάζουμε τις φέτες του μπακαλιάρου έτσι ώστε η πέτσα του να είναι προς τα πάνω. Κόβουμε τον μπακαλιάρο σε κομμάτια και εάν δεν έχουμε πάρει φιλέτο τον καθαρίζουμε από τα πολλά κόκαλα. 

Ο χρόνος ξαλμυρίσματος του βακαλάου εξαρτάται από το μέγεθος και το πάχος του.

Ανά 4 ή 6 ώρες φρόντιζε να αλλάζεις το νερό με φρέσκο. Σε γενικές γραμμές για να ξαλμυριστεί σωστά ο μπακαλιάρος πρέπει να αλλάξεις νερό 3 φορές την ημέρα και να τον αφήσεις στο νερό για ένα 24ωρο τουλάχιστον. Το μυστικό για να ξαλμυριστεί σωστά ο μπακαλιάρος είναι η αλλαγή του νερού, μη το ξεχνάς.

Αν ο καιρός είναι πολύ ζεστός, μετά από 12 ώρες συνεχίστε το ξαρμύρισμα μέσα στο ψυγείο. Για καλό ξαρμύρισμα υπολογίστε 25 ώρες περίπου, για ψάρι πάνω από 1 κιλό.

• Δοκιμάστε στο τελευταίο ξαρμύρισμα, αντί για νερό, να βάλετε γάλα και να αφήσετε το ψάρι 2-3 ώρες.

Τον φυλάμε στο ψυγείο μέχρι να τον καταναλώσουμε αφού πρώτα τον σκουπίσουμε καλά και τον τυλίξουμε μέσα σε χαρτιά και πετσέτες.

Οι λόγοι που καθιέρωσαν τον μπακαλιάρο στο τραπέζι της 25ης Μαρτίου ήταν καθαρά οικονομικοί και πρακτικοί. Στην ηπειρωτική χώρα, που δεν βρεχόταν από θάλασσα, οι κάτοικοι δεν μπορούσαν να προμηθεύεται φρέσκα ψάρια με την ευκολία που μπορούσαν τα νησιά και οι παράκτιες περιοχές. Έτσι ο παστός μπακαλιάρος, που μπορούσε να διατηρηθεί εκτός ψυγείου, ήταν η καλύτερη λύση. Επιπλέον, η φθηνή τιμή του τον έκαναν ιδιαίτερα προσιτό σε όλους, γεγονός που ανέβασε στα ύψη τη δημοφιλία του. Έτσι, ο παστός μπακαλιάρος ήταν η πιο εύκολη και οικονομική λύση για τους πολυάριθμους πιστούς, που τον έβρισκαν ακόμα και στα πιο μικρά μπακάλικα.

Συνταγή Τεχνικές: Αλέξιος Νικολουτσόπουλος 

Επαγγελματίας μάγειρας  Chef (Pastry Chef)